Բուժում
Նախնադարյան հասարակության մեջ, հատկապես մայրիշխանության շրջանում, բժշկի դերը կատարել է մայրը:
Հին Հայաստանում բժշկությունը եղել է մշակույթի կարևոր մասը:
Ուրարտական և ավելի վաղ շրջանների բնակավայրերի պեղումները վկայում են բժշկական արվեստի բարձր մակարդակի մասին:
Հայ դասական բժշկության զարգացման վաղ շրջանը սերտորեն կապված է եղել հունական դպրոցի գործունեության և անտիկ հեղինակների երկերի թարգմանության հետ, հետեւապես անտիկ գիտությունը մեծապես ազդել է միջնադարյան հայ բնափիլիսոփաների ու բժիշկների աշխարհայացքի վրա:
Հայոց Վերածննդի դարաշրջանում մեծ համբավ է ունեցել Անիի եւ Կիլիկիայի բժշկական դպրոցների գործունեությունը:
Բարձր են գնահատվել Մեծն Մխիթարի գլուխգործոց «Ջերմանց մխիթարություն» աշխատությունն ու նրա բերած ավանդը ախտաբանության, մահճաբանության և դեղագիտության բնագավառներում, ինչպես նաեւ Ամասիայի, Սեբաստիայի, Եվդոկիայի ու Նոր Ջուղայի բժշկական դպրոցների գիտական ժառանգությունը:
Հայկական ժողովրդական բժշկության փորձը անսպառ աղբյուր է եղել մեր դասական բժշկության զարգացման համար:
պրոֆ. Ստելլա Վարդանյան
Մախոլդի ինհալյատորը նախատեսված է շնչական ուղիների, սիրտ-անոթային և նյարդային համակարգերի հիվանդությունների բուժման և կանխարգելման համար
Հանքային ջրի բաժակները 19-րդ դարում հորինել են Շվեյցարիայի բուժավայրերում: Հանքային ջուրը անհրաժեշտ էր խմել մեծ քանակով` 5լ և ավելի, քայլելով: Սակայն քայլելիս գլանաձև բաժակից ջուրը թափվում էր, իսկ տափակից` ոչ: Թթու կամ տաք հանքային ջուրը խմելիս ատամները դեղնում են ու փչանում, մինչդեռ ծորակից խմելու դեպքում ջուրը շրջանցում է ատամները և կուլ գնում: Հետագայում նման բաժակներ սկսեցին պատրաստել նաև Հայաստանի հանքային ջրերի բուժավայրերում` Ջերմուկում, Արզնիում, Դիլիջանում և այն:
Ներարկիչի տարբեր չափի և նշանակության ասեղները օգտագործվել են հեղուկ դեղերը ենթամաշկային, միջմկանային և ներերակային եղանակով օրգանիզմ ներմուծելու, ինչպես նաև այլ բուժական ու ախտորոշիչ պրոցեդուրաներ կատարելու նպատակով: Ասեղները պահվել են չժանգոտվող մետաղյա տուփերի մեջ:
Վիրաբուժության մեջ օգտագործվում են ամենատարբեր տեսակի, չափի ու նշանակության գործիքներ, որոնք դարերի ընթացքում կատարելագործվել են վիրաբույժի աշխատանքը հեշտացնելու և ավելի արդյունավետ դարձնելու նպատակով:
Տուփի ներսային մակերեսին գրված է ,,ՌԽՍՖՀ սոցիալական ապահովության նախարարություն: Աչքի ապակյա պրոթեզների և լսողական սարքերի Մոսկվայի ֆաբրիկա”: Տուփը պարունակում է տարբեր տեսակի, չափի և գույնի 66 (6 հատը պակասում է) ապակյա աչքեր, որոնք ակնաբույժի ցուցումով տեղադրվում են աչքը կորցրած մարդու ակնակապիճում` կոսմետիկ նպատակով: Գնվել է 2013 թ. Երևանի հնաշուկայից:
Տարբեր նշանակության բժշկական գործիքներ են թիակը, սկարիֆիկատորը, դեղագործական պլաստմասե շպատելը և մետաղյա ունելին:
Բժշկական բանկան կոր հատակով, հաստ եզրերով, 30-70 մլ ծավալով ապակյա անոթ է, որը բժիշկները օգտագործել են սկսած 16-րդ դարից: Հնում ապակու փոխարեն օգտագործվել են նաև կավե, կոտոշե, մետաղե բանկաներ: Բանկաներ դնելու միջոցով բուժել են բրոնխիտ, թոքաբորբ, նյարդաբորբ, նյարդացավ և այլն:
Ատամնաբուժական գործիքները լինում են տարբեր չափի, ձևի ու նշանակության: Դրանք դարերի ընթացքում աստիճանաբար կատարելագործվել են, ավելի հարմար դարձնելով բժշկի շխատանքը և արդյունավետ` բուժումը:
Ռազմա-դաշտային վիրաբույժի գործիքների գրպանի լրիվ համալիրը իրենից ներկայացնում է քաթանե փաթաթովի պայուսակ, որի գրպանիկներում դրված են վիրաբույժի համար ամենաանհարաժեշտ գործիքները. զոնդ, կատետեր, մկրատ, նշտար, սափրիչ, սեղման, վիրաբուժական թել, ասեղներ, ունելի և այլն:
Հանքային ջրի բաժակները 19-րդ դարում հորինել են Շվեյցարիայի բուժավայրերում: Հանքային ջուրը անհրաժեշտ էր խմել մեծ քանակով` 5լ և ավելի, քայլելով: Սակայն քայլելիս գլանաձև բաժակից ջուրը թափվում էր, իսկ տափակից` ոչ: Թթու կամ տաք հանքային ջուրը խմելիս ատամները դեղնում են ու փչանում, մինչդեռ ծորակից խմելու դեպքում ջուրը շրջանցում է ատամները և կուլ գնում: Հետագայում նման բաժակներ սկսեցին պատրաստել նաև Հայաստանի հանքային ջրերի բուժավայրերում` Ջերմուկում, Արզնիում, Դիլիջանում և այն:
Էսմարխի բաժակը կարող է պատրաստված լինել մետաղից, ռետինից, ապակուց և այլ նյութերից: Տարողությունը կազմում է 1-3լ.: Ստորին ծայրին ամրացված է 2մ երկարությամբ ռետինե խողովակ, որի ծայրին կա ծայրակալ: Հարմարանքը հորինել է գերմանացի բժիշկ Ֆ. Էսմարխը և նախատեսված է հոգնայի միջոցով ուղիղ և հաստ աղիների լվացումներ կատարելու, ինչպես նաև այդ օրգանների մեջ դեղալուծույթներ ներարկելու համար:
Թանգարանում պահվում են տարբեր նշանակության մետաղյա գործիքներ, օրինակ ատաղծագործի սղոցներ, ունելի և այլն, որոնք հին բժիշկները օգտագործում էին ջնջխված կամ գանգրենայի ենթարկված վերջույթը անդամահատելու նպատակով: Նկարից երևում է, որ մեծ սղոցի բռնակը փայտից է, իսկ փոքրինը` խողովակավոր ոսկրից:
Մինինի լամպը կամ Կապույտ լույսը սարք է, որը կապույտ ապակիով շիկացման լամպի ինֆրակարմիր ճառագայթումը ֆոկուսացնելով ստեղծում է տաքացնող բուժական էֆեկտ: Այդ սարքով կարելի է բուժել հարբուխ, վերին շնչուղիների բորբոքում, ներքին ականջաբորբ, հայմորիտ, ցավով ուղեկցվող ախտաբանական վիճակներ և այլն: Սարքը հորինել է ռուս բժիշկ Ա. Մինինը (1851-1909):
Չժանգոտվող մետաղից պատրաստված տարբեր չափերի ստերիլիզատորները բժշկության մեջ օգտագործվել են ներարկիչները և ասեղները ջրի մեջ եռացնելով մանրէազերծելու և այդ վիճակով պահելու նպատակով:
Մանրէազերծված ներարկիչ և ասեղներ պահելու մետաղե ֆուտլյարը նախատեսված է այդ առարկաները ստերիլ վիճակում պահելու, տեղափոխելու և շտապ օգնության բրիգադի կողմից տնային պայմաններում հիվանդին առաջին օգնություն ցուցաբերելու համար:
Բժշկական վակուումային բալոնավոր բանկան օգտագործվում է վակուում թերապիայի նպատակով: Ռետինե բալոնի առկայությունը բացառում է վակուում ստանալու նպատակով կրակի օգտագործումը: Բանկայի միջոցով կատարվում է մարմնի ցավոտ հատվածի մերսում:
Մետաղյա ունելին (պինցետ) եղել և մնում է բժշկի, հատկապես վիրաբույժի կարևոր գործիքներից մեկը` վերքերը մշակելու և վիրահատություն կատարելու ժամանակ: Այն, ինչպես և մյուս բժշկական գործիքները, յուրաքանչյուր օգտագործումից առաջ ենթարկվում է մանրակրկիտ մանրէազերծման:
Հանքային ջրի բաժակները 19-րդ դարում հորինել են Շվեյցարիայի բուժավայրերում: Հանքային ջուրը անհրաժեշտ էր խմել մեծ քանակով` 5լ և ավելի, քայլելով: Սակայն քայլելիս գլանաձև բաժակից ջուրը թափվում էր, իսկ տափակից` ոչ: Թթու կամ տաք հանքային ջուրը խմելիս ատամները դեղնում են ու փչանում, մինչդեռ ծորակից խմելու դեպքում ջուրը շրջանցում է ատամները և կուլ գնում: Հետագայում նման բաժակներ սկսեցին պատրաստե լ նաև Հայաստանի հանքային ջրերի բուժավայրերում` Ջերմուկում, Արզնիում, Դիլիջանում և այն: